Wist je dat slechts 1% van de bebossing van Zweden oerbos is? De overige 99% is aangeplant. Het is moeilijk voor te stellen dat al die bomen die je ziet als je uren door het Zweedse landschap rijdt, door de mens zijn neergezet. Het oerbos in Zweden dat ik in Dalarna bezocht, is van een heel ander kaliber dan de overige bossen. De natuur kan er helemaal haar gang gaan. Ik waan me in een tropisch oerwoud tussen alle bomen, struiken, andere flora, vogels, een waterval en omgevallen en half vergane bomen als ik half september door Nationaal Park Fulufjället wandel.

Met een gids door een bos lopen, het klinkt misschien niet heel aanlokkelijk voor de avonturiers onder ons, maar het voegt erg veel toe aan je wandeling of hike door het oerbos. Dick Blaauboer vertelt veel mooie verhalen, waardoor de tocht een veel bijzonderder ervaring wordt dan wanneer je op eigen houtje het bos in gaat.

Dick en zijn vrouw Karin zijn eigenaren van Turistgården, een Bed en Breakfast in Särna dat is gecertificeerd met het Eco-label The Green Key, een internationaal keurmerk voor duurzame bedrijven in de recreatie- en vrijetijdsbranche. Dick ontvangt ons in een hut bij de ingang van Fulufjället National Park, waar alle wandelaars welkom zijn om gebruik te maken van de aanwezige open haard en tafels. Hij verwarmt water in een theekan die op het vuur staat en drinken thee en koffie uit houten mokken en maken kennis met elkaar. Dick komt oorspronkelijk uit Leeuwarden, dus we kunnen Nederlands praten. Een heel fijne afwisseling als je moe bent van de hike en mountainbiketocht en vooral Engels spreekt met de medereizigers.

Wolvendood

Een van de eerste dingen die Dick laat zien als we het bos in lopen, is een dode boom met een soort groene mos eraan. Iets wat totaal niet opvalt tussen alle andere natuurkleuren. Het is wolvendood. Een giftig soort mos, dat boeren vroeger gebruikten om, inderdaad, wolven te doden: ze plaatsten vlees met wolvendood er in verwerkt in de omgeving waar de wolf roofde. De reden? Ze beschermden hun vee tegen de dodelijke kaken van de roofdieren.

Als zo’n klein stukje mos al zo’n verhaal met zich meedraagt, dan staat me waarschijnlijk nog heel wat te wachten in de rest van het bos, dacht ik. En inderdaad. Enkele hoogtepunten:

Circle of life

Een paar honderd meter na Wolvendood van dichtbij gezien te hebben, waan ik me al in een oerwoud. De menselijke invloed op het bos is alleen terug te zien aan de paden die in dit stuk aangelegd zijn. Verder gaat de natuur volledig zijn gang: is een boom dood? Dan wordt hij bewoond door tientallen insecten en zit hij dus toch nog vol met leven. Sommige bomen zijn al 150 jaar dood. Anderen zijn omgevallen en daarvan staat alleen de onderkant van de boomstaan nog overeind. De boomtoppen zijn volledig opgegaan in de grond, en uit de aarde waar de top destijds terechtkwam, groeien nu enkele kleine bomen op een rij. Ze voeden zich met de mineralen uit de dode boom. The circle of life is hier heel duidelijk zichtbaar.

Een bosbrand is een bron van voeding voor de natuur

Nog iets dieper het bos in vinden we een zwartgeblakerde boomstronk. Is hier onlangs soms een bosbrand geweest? “Nee”, weet Dick te vertellen, “dit is van een bosbrand die 150 jaar geleden plaats heeft gevonden”. Ik kan nog steeds een stukje verkoold hout tussen mijn vingers verpulveren. Een deel van het bos is in de 19e eeuw dus verwoest, meerdere bomen staan desondanks nog steeds overeind en de rest van de begroeiing heeft het bos weer herovers, mede dankzij de mineralen die vrijkomen bij een brand. Ook bosbessen groeien in Fulufjället en net als in de bergen van Dalarna mag iedereen ze plukken. Je ziet ze overal, net als de minder smaakvolle blackberries. Het is niet de bedoeling dat je met manden vol bessen naar huis gaat, maar dat is meer ‘common sense’ dan een regel.

De hoogste waterval van Zweden

In Fulufjället National Park ligt de hoogste waterval van Zweden. Het water valt er 93 meter naar beneden. Vanaf een uitkijkpunt waar we onze lunch nuttigen, horen we het water naar beneden donderen en genieten we een half uurtje van het mooie uitzicht terwijl we in de zon zitten. De waterval zelf ziet slechts enkele uren per jaar zon: rond midzomer, als de zon hoog genoeg staat om de waterval te bereiken.
Vanaf een uitkijkpunt beneden aan de waterval is het uitzicht nog spectaculairder. De immense rotsblokken om je heen en het vallende water maken dat ik me klein voel. En ik ben al niet zo groot. Als een jongeman besluit om over de gladde rotsen naar de waterval te lopen om hem van dichtbij te bewonderen, besluiten gids Dick en ik hem te achtervolgen. Losliggende gladde stenen maken de wandeltocht niet tot de makkelijkste en ik kan me ineens voorstellen hoe zwaar écht bergbeklimmen moet zijn. Hoe dichter we bij de waterval komen, hoe kouder het wordt. Zo voelt het dus om op een plek te zijn waar de zon nooit schijnt. In de winter moet het er helemaal ijskoud zijn… in april en oktober is zo’n bezoek levensgevaarlijk, omdat rotsblokken door het om en om vriezen en dooien los raken en naar beneden storten.

Zo’n waterval vraagt natuurlijk om een toeristische foto:

Hiken in Fulufjället National Park

Genieten van pure natuur? Je kunt dagen verblijven in Fulufjället. Het park is verdeeld in zones, waarin verschillende activiteiten toegestaan zijn. In de zones II – low activity en III – high activity mag je bijvoorbeeld hiken, jagen, vissen, vuur maken en een tent opzetten. Ideaal voor de die-hard hikers die hun eten uit de natuur willen halen dus. In andere zones mag je niet jagen of vissen, voor een volledig overzicht, kijk op de site van Dalarna. In het park zijn ook verschillende trekkershutten aanwezig, die je van tevoren wel even moet reserveren. Ook zijn er boten te huur.

Hoewel ik over het algemeen meer hou van zelf op pad gaan en de omgeving verkennen, is een rondleiding in dit bos echt aan te raden. Je leert zoveel dingen die je bezoek erg waardevol maken. Komt het niet uit? Dan kun je in Naturum Fulufjället, bij de ingang van het park, terecht voor informatie. En (kinder)boeken. En een praatje.

Meer info over Nationaal Park Fulufjället vind je op de site van de regio Dalarna.